خازن

توضیحات

معرفی

خازن یا capacitor  کاپاسیتور قطعه ای دو پایه الکترونیکی می باشد ، با حرف C در نقشه ها نمایش داده میشود و واحد اندازه گیری آن فاراد است .

وظیفه خازن ذخیره  برق  در خود می باشد و در مواقع نیاز از برق ذخیره شده استفاده می کند . مهم‌ترین استفاده از آن‌ها به عنوان فیلتر کننده فرکانس‌ و ذخیره‌ کننده بار‌های الکتریکی در مدار‌های الکتریکی است.

خازن ها در انواع و شکل های گوناگون وجود دارند اما مکانیزم کارکرد آن‌ها یکسان است که هر کدام از آنها برای کاربردی خاص طراحی و ساخت شده اند . خازن ها دارای دو فاکتور مهم می باشند که یکی مقدار ظرفیت ، و دیگری حداکثر ولتاژی را که می تواند تحمل و ذخیره کند.

در ECUها از خازن ها برای ذخیره کردن جریان یا ولتاژ ، محافظت از مدار و قطعات و فیلترینگ مورد استفاده قرار میگیرد .

انواع خازن های استفاده شده در ECU  و نحوه تست آنها :

در ECUها دو نوع خازن استفاده شده است . خازن بدون قطب مثبت و منفی ، دیگری خازن های دارای قطب مثبت و منفی

خازن بدون قطب

خازن بدون قطب که به خازن سرامیکی معروف است دارای روکش سرامیکی می باشد و در ولتاژهای بالا کار می کند و همچنین در مدار هایی با فرکانس بالا از این نوع خازن استفاده می شود .

 خازن های سرامیکی مورد استفاده در ECUها  معمولا به رنگ قهوه ای و خاکستری و طوسی است .

این نوع خازن قطب مثبت و منفی ندارد و در مدار بصورت دلخواه نصب می شود .

نحوه تست خازن سرامیکی : برای تست این نوع خازن ،  میتوان به دو روش اقدام کرد :

تست خازن توسط مولتی متر

اصولا خازن را می بایستی با خازن سنج یا LCR انجام داد اما در صورتی که مولتیمتر قابلیت اندازه گیری خازن را نداشت، به صورت زیر اقدام کنید :

سلکتور مولتی متر را روی مقاومت R گذاشته و پراب های قرمز و مشکی مولتیمتر را به پایه های مثبت و منفی خازن متصل کنید. در این هنگام مقدار اهمی در محدوده  MΩ نمایش داده می شود زیرا خازن توسط باطری مولتی متر شارژ شده و جریانی در خازن جاری می شود و مقاومت مشاهده می گردد. در صورتی که مقدار صفر نشان دهد یا وقتی مولتیمتر را روی حالت بوق یا بازر باشد، صدای بوق شنیده شود، خازن اتصال کوتاه شده یا خراب می باشد.

خازن دارای قطب

خازن دارای قطب به چند دسته تقسیم می شوند :

خان الکترولیتی و تانتالیومی

خازن الکترولیتی : خازن الکترولیتی به خازن استوانه ای یا الومینیومی معروف است ، دارای قطب مثبت و منفی ، که با رنگ سیاه ، قطب منفی آن علامت گذاری شده است .

 در میان خازن ها بیشترین ظرفیت را خازن های الکترولیتی دارد .

توان و ظرفیت این نوع خان بر روی آن نوشته شده است .

نحوه تست خازن الکترولیتی : برای تست این نوع خازن میتوان به دو روش اقدام کرد :

 روش اول تست بازر یا بوق : ابتدا خازن را از بار الکتریکی تخلیه کنید ، برای این کار به وسیله یک جامپر ( تکه سیم ) یا پنس فلزی آن را به دو سر خازن وصل کرده تا هیچ انرژی الکتریکی در خازن موجود نباشد و به اصطلاح خازن تخلیه شود و در ادامه مولتی متر را روی حالت بازر گذاشته و در ادامه پراب ها را به دو سر خازن وصل کنید (جهت آن مهم نیست) ، اگر مولتی متر بوق نزند ، خازن سالم است ، در صورت یکسره شدن صدای بوق خازن را از روی برد جدا کرده و مجدد تست بازر را انجام دهید . درصورت یکسره شدن مجدد صدای بوق خازن معیوب است و نیاز به تعویض دارد .

روش دوم  اندازه گیری ظرفیت خازنی : با استفاده از LCR متر( خازن سنج ) یا مولتی متر ، ظرفیت خازنی آن را انجام داده درصورت مغایرت ، خازن تعویض گردد .

نکته : در مولتی مترها بین عدد نمایش و عدد واقعی خازن اختلاف وجود دارد .

خازن تانتالیومی :

خازن تانتالیومی به خازن گچی معروف است . این خازن معمولا به رنگ زرد ، سبز و سیاه می باشد ، دارای قطب مثبت و منفی ، که با رنگ قهوه ای و سفید قطب مثبت آن علامت گذاری شده است .

توان و ظرفیت این نوع خازن بر روی آن نوشته شده است .

روش تست خازن تانتالیومی : برای تست این نوع خازن میتوان به دو روش اقدام کرد

روش اول ، تست اهمی : ابتدا خازن را از بار الکتریکی تخلیه کنید ، برای این کار به وسیله یک جامپر ( تکه سیم ) یا پنس فلزی آن را به دو سر خازن وصل کرده تا هیچ انرژی الکتریکی در خازن موجود نباشد و به اصطلاح خازن تخلیه شود ، در ادامه ، مولتی متر را روی اهم سنج تنظیم کرده ، پراپ مثبت و منفی  را براساس جهت مشخص شده روی خازن به دو سر آن وصل گردد ، مقاومت نمایشی به طور دائم در حال تغییر است تا بعد از مدتی به عدد ثابت 1 میرسد ، در این حالت خازن سالم میباشد .

روش دوم ، تست بازر یا بوق : برای تست بازر هم دو سر پراپ را براساس جهت وصل کنید و در یک لحظه صدای بوق کوتاه (صدای بیپ) شنیده میشود و بعد قطع میشود در صورت یکسره شدن بوق ، خازن معیوب است و نیاز به تعویض دارد .

نکاتی در مورد تعویض خازن:

1- ظرفیت خازنی قطعه جدید می بایستی مشابه با قبلی باشد اما می توانید از یک خازن با ولتاژ بالاتر استفاده کنید.(در صورت نبودن خازن با همان شماره)

۲- به نوع آن (قطب دار بودن یا بدونه قطب بودن) توجه شود .

۳- در موقع تعویض اسیلاتور( خازن نوسان ساز ) ۱۰۰٪ از یک خازن با همان مشخصات اصلی استفاده شود .

بحث در مورد خازن ها زیاد است اما در این آموزک قصد داریم آن دسته ای را برسی کنیم که در ECU بیشتر با آنها سروکار داریم بنابراین  مواردی دیگر ذکر نشده است .